Program badań przesiewowych

O programie

Program Badań Przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego

Program Badań Przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego (PBP) jest zadaniem Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych. W ramach PBP od 2000 roku wykonywane są bezpłatne profilaktyczne kolonoskopie. Od 2012 roku w ramach PBP wysyłane są imienne, jednokrotne zaproszenia na kolonoskopię do osób w wieku 55-64 lata.

Celem PBP jest zmniejszenie liczby zachorowań i zgonów z powodu raka jelita grubego.

Rak jelita grubego jest drugim najczęstszym nowotworem złośliwym w Polsce. Każdego roku rozpoznaje się ponad 18 000 nowych przypadków. Rak jelita grubego rozwija się ze zmian łagodnych – polipów. Taka przemiana trwa najczęściej kilkanaście lat. Dlatego też, poddając się badaniu odpowiednio wcześnie i usuwając polipy można zapobiec rozwojowi raka. Wcześnie wykryty rak jest również prawie zawsze wyleczalny.

Ani polipy, ani rak we wczesnym stadium zazwyczaj nie powodują objawów. Istotą profilaktycznej kolonoskopii jest odnalezienie tych właśnie bezobjawowych zmian i ich usunięcie. Takie postępowanie zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jelita grubego nawet o 60-90%.

Badanie profilaktyczne należy wykonać między 55 a 64 rokiem życia

Częstość występowania polipów i ryzyko ich zezłośliwienia wzrasta z wiekiem. Znacząca większość nowych zachorowań występuje u osób po 55 roku życia. Objęcie programem kobiet i mężczyzn między 55 a 64 rokiem życia ma na celu wykrycie zmian wyleczalnych. W tym wieku 25-30% osób ma polipy, a 5% zmiany zagrażające rozwojem raka w nieodległej przyszłości.

Udział w badaniu mogą wziąć osoby, które otrzymały zaproszenie

Kandydatem do wzięcia udziału w PBP jest każda osoba, która otrzymała zaproszenie na przesiewową kolonoskopię. Przeciwwskazaniem do wykonania kolonoskopii przesiewowej jest zawał serca przebyty w ciągu ostatnich 3 miesięcy, ostra niewydolność serca lub oddechowa oraz aktywna choroba zapalna jelit. W przypadku ciężkich chorób przewlekłych, a także jakichkolwiek wątpliwości warto skonsultować się z lekarzem prowadzącym. Choroby o które pytamy w formularzu nie są przeciwwskazaniem do kolonoskopii. Informacja o nich pozwala na zaplanowanie bezpiecznego i komfortowego badania.

Zaproszenie jest imienne i nie może być przekazane innej osobie. Zaproszenie zawiera proponowaną datę badania. Istnieje możliwość zmiany terminu. Z badania można zrezygnować w dowolnym momencie.

Nie otrzymałem zaproszenia ale chciałbym się poddać badaniu profilaktycznemu

Osoby które nie otrzymały dotychczas zaproszenia najprawdopodobniej otrzymają je w najbliższych latach. Poza tym w najbliższych czterech latach możliwość poddania się badaniu bez zaproszenia (w ramach tzw. „programu oportunistycznego”), pod warunkiem spełnienia warunków kwalifikujących do Programu:

wszystkie osoby w wieku 50-65 lat bez objawów takich jak krwawienie z przewodu pokarmowego, biegunka lub zaparcie które pojawiło się w ciągu ostatnich kilku miesięcy, a którego przyczyna nie jest znana, a także chudnięcie lub anemia bez znanej przyczyny.
osoby w wieku 40-49 lat bez objawów raka jelita grubego, które miały w rodzinie przynajmniej jednego krewnego pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci) z rakiem jelita grubego.
osoby w wieku 25-49 lat z rodziny z zespołem Lyncha. W tej grupie osób konieczne jest potwierdzenie rozpoznania przynależności do rodziny z zespołem Lyncha z poradni genetycznej na podstawie spełnienia tzw. kryteriów amsterdamskich i ewentualnego badania genetycznego. W ramach Programu Badań Przesiewowych można wykonać tylko pierwsze badanie.
osoby w wieku 20-49 lat pochodzące z rodziny z zespołem polipowatości rodzinnej gruczolakowatej – FAP. W tym przypadku konieczne jest skierowanie (potwierdzenie) z Poradni Genetycznej. W ramach Programu Badań Przesiewowych można wykonać tylko pierwsze badanie.

Do badania nie są kwalifikowane osoby, które miały wykonaną kolonoskopię w ciągu ostatnich 10 lat.

Na kolonoskopię profilaktyczną można zapisać się telefonicznie pod nr 22 825 62 99 lub osobiście w placówkach Endoterapia PFG przy ul. Waryńskiego 10a i Alei Niepodległości 18 w Warszawie, po wypełnieniu ankiety (będącej jednocześnie skierowaniem). Ankieta może być wypełniona samodzielnie lub przez lekarza każdej specjalności, a można pobrać ją tutaj: . W trakcie zapisu na badanie otrzymacie Państwo niezbędne informacje dotyczące przygotowania do badania oraz jego przebiegu (dostępne także na stronie internetowej www.przychodniapfg.pl/przygotowanie-do-badan/ )

Kolonoskopia

Badanie

Kolonoskopia jest metodą endoskopowej oceny jelita grubego. Jest to najlepsze dostępne badanie jelita grubego, umożliwiające jego bezpośrednią i najdokładniejszą ocenę, usunięcie polipów i pobranie wycinków do badania histopatologicznego. Badanie wykonywane jest za pomocą kolonoskopu czyli giętkiej sondy o długości 130-160 cm, wyposażonej w tor wizyjny. Obraz wnętrza jelita jest w trakcie badania pokazywany na monitorze i oceniany przez lekarza. W trakcie badania możliwe jest także pobieranie biopsji oraz działania terapeutyczne np. polipektomia, tamowanie krwawienia, koagulacja zmian naczyniowych, wykonanie tatuażu… Kolonoskopia wymaga przygotowania (oczyszczenia) jelita grubego przed badaniem (patrz Przygotowanie).

Przygotowanie

Dokładnie obejrzenie jelita od środka wymaga perfekcyjnego oczyszczenia go z resztek pokarmowych. Osiąga się to stosując odpowiedni lek przygotowany i zastosowany zgodnie z instrukcją. Prawidłową reakcją na preparat będą częste wypróżnienia, pod koniec treścią przezroczystą luba zabarwioną na żółto płynną, klarowną treścią. Przygotowanie powinno być podzielone na dwa etapy – w przeddzień i w dniu badania. Taki sposób przygotowania daje najlepszy możliwy efekt i jest znacznie lepiej tolerowany przez Pacjentów niż przygotowanie wieczorem, w przeddzień badania. Istnieje kilka dostępnych w Polsce preparatów służących do oczyszczenia jelita. W Programie Badań Przesiewowych rutynowo wykorzystujemy najlepiej poznany i stosowany od wielu lat preparat glikolu politylenowego (Fortrans), ale możliwe jest użycie innych preparatów (Clensia, Citrafleet, Moviprep, Eziclen)

do pobrania -> Instrukcja przygotowania do kolonoskopii FORTRANSEM

Poniżej przedstawiamy także schematy przygotowania z użyciem czterech innych preparatów. Schematy te są oparte na wytycznych naukowych towarzystw europejskich i/lub publikacjach i mogą różnić się od sposobu proponowanego w ulotce.

Ważne informacje:

Osoby regularnie przyjmujące leki np. z powodu nadciśnienia tętniczego, choroby serca, padaczki, astma i inny w dniu badania powinny zażyć poranną dawkę leku popijając niewielką ilością wody – NAWET JEŚLI BADANIE WYKONYWANE JEST W ZNIECZULENIU
Osoby chorujące na cukrzycę powinny zawczasu poinformować o cukrzycy rejestrację, dodatkowo skonsultować sposób przygotowania do badania z lekarzem prowadzącym, lub anestezjologiem naszego ośrodka. NIE należy przyjmować doustnych leków przeciwcukrzycowych, jeśli równocześnie nie są spożywane pokarmy. /albo: Doustne leki przeciwcukrzycowe należy odstawić w dniu badania, a w przypadku kolonoskopii należy pominąć również dawkę wieczorną poprzedniego dnia/
Osoby przyjmujące leki obniżające krzepliwość krwi
– nie należy odstawiać preparatów kwasu acetylosalicylowego (np. Acard, Polocard, Acesan)
– leki z grupy nowych doustnych antykoagulantów (Pradaxa, Xarelto, Eliquis, Lixiana) – należy odstawić w dniu poprzedzającym oraz pominąć poranną dawkę leku w dniu badania.

– leki z grupy doustnych antykoagulantów (Acenokumarol, Warfaryna) – w tygodniu poprzedzającym badanie należy oznaczyć INR: jeśli wynik jest w przedziale 2-3 nie należy modyfikować dawek leków, jeśli wyższy należy postępowanie skonsultować z lekarzem.
W przypadku osób z dużym ryzkiem zakrzepowo-zatorowym, po zawałach serca, po udarach optymalnym postępowaniem jest skonsultowanie postępowania z lekarzem, lub anestezjologiem naszego ośrodka. Wskazane przestawienie na CLEXANE w dawkach od 40, 60 lub 80 mg, w zależności od masy ciała na 5 dni przed zabiegiem i 2 dni po jego wykonaniu/ .
W przypadku potrzeby wykonania większego zabiegu endoskopowego np. usuwania polipów może, pomimo zastosowania się do przedstawionych powyżej ogólnych zasad, zaistnieć konieczność powtórzenia zabiegu po modyfikacji leczenia przeciwkrzepliwego (np. u osób stosujących Acenokumarol, Warfarynę przestawienie na leczenie heparynami drobnocząsteczkowymi W RAZIE WĄTPLIWOŚCI OPTYMALNYM POSTĘPOWANIEM JEST KONSULATCJA Z LEKARZEM /anestezjologiem naszego Ośrodka/ .

Prosimy o przyniesienie i pokazanie lekarzowi przed badaniem posiadanej dokumentacji
medycznej np. kart wypisowych z leczenia szpitalnego, opisów poprzednio wykonanych badań endoskopowych, USG jamy brzusznej, EKG, echokardiografii, spirometrii i innych .
Do badań w znieczuleniu wymagane są aktualne wyniki badań (nie mogą być starsze niż 3 miesiące) takie jak: morfologia, elektrolity – sód/potas, bilirubina całkowita, kreatynina, glukoza, APTT i INR (jeśli Pacjent przyjmuje leki przeciwkrzepliwe), TSH (jeśli Pacjent przyjmuje hormony tarczycy – Euthyrox, Letrox), EKG. Pacjenci powinni dokładnie znać nazwy i dawki przyjmowanych leków lub posiadać ich spis. Wskazane jest zabranie ze sobą tych leków.
Na badanie w znieczuleniu należy przyjść z pełnoletnią, osobą towarzyszącą.
Po badaniu wykonanym w znieczuleniu pacjent przebywa w sali obserwacyjnej. Czas obserwacji zależy od rodzaju zabiegu i stanu pacjenta. Po tym czasie, pod opieką osoby towarzyszącej, może udać się do domu. Obowiązuje 12-godzinny bezwzględny zakaz prowadzenia pojazdów i maszyn mechanicznych oraz picia alkoholu. W bardzo rzadkich przypadkach może zaistnieć konieczność dłuższej obserwacji. Prosimy uwzględnić to w swoich planach.
Osoby wymagające okularów do czytania proszone są o zabranie ich ze sobą.
Wyznaczona, orientacyjna godzina rozpoczęcia badania może ulec przesunięciu, ponieważ czas trwania badań endoskopowych jest trudny do przewidzenia.

Przeciwwskazania

Kolonoskopia jest badaniem bezpiecznym, jednak istnieje kilka ogólnych przeciwwskazań do jej wykonania. Do najistotniejszych należą:

Duży tętniak aorty
Niedawno przebyty zawał serca
Ciężka niewydolność serca
Niewydolność oddechowa
Zator płucny
Ciężkie zapalenie jelita
Podejrzenie perforacji jelita
Niedrożność mechaniczna jelita
Ciąża (II i III trymestr)

Przed badaniem będziecie Państwo wypełniać ankietę dotyczącą aktualnego stanu zdrowia w której będzie miejsce na zaznaczenie tego typu informacji. Zostaną one uwzględnione przy kwalifikacji do badania. Także lekarz przeprowadzający badanie będzie – w razie potrzeby i wątpliwości zadawał pytania dotyczące przebytych chorób, tak aby badanie było dla Państwa bezpieczne.

Powikłania

W trakcie badania do jelita podawane jest powietrze, dlatego też po badaniu mogą Państwo odczuwać wzdęcie, dyskomfort, uczucie rozpierania, nadmierne oddawanie gazów – to nie jest powikłanie, a jedynie skutek obecności gazu w jelicie. W trackie badania lekarz podaje do jelita powietrze lub dwutlenek węgla co umożliwia dobre uwidocznienie całej powierzchni błony śluzowej. W każdym ośrodku badań przesiewowych znajdują się toalety z których można swobodnie korzystać. Oddanie gazów zazwyczaj przynosi ulgę po badaniu.

Kolonoskopia jest badaniem bezpiecznym, choć jego powodzenie oraz pełne bezpieczeństwo nie mogą być zagwarantowane przez żadnego lekarza. Powikłania występują niezmiernie rzadko. Najpoważniejsze z nich, czyli perforacja (przedziurawienie ściany jelita) lub krwawienie mogą wymagać natychmiastowego lub pilnego leczenia operacyjnego. W polskim programie badań przesiewowych perforacja wystąpiła jedynie w 5 przypadkach na 50 000 badań (0,01%). Jeśli jakikolwiek objaw wynikający z wykonywanej kolnoskopii zaniepokoi Pacjenta lub lekarza wykonującego kolonoskopię Pacjent pozostaje pod opieką lekarza wykonującego badanie, w razie konieczności ma obowiązek zapewnić dalsze leczenie.

Publikacje

The New England Journal of Medicine – najbardziej renomowone na świecie kliniczne czasopismo – opublikowało dwa artykuły opracowane i napisane przez naukowców z Kliniki Gastroenterologii Centrum Onkologii w Warszawie (obecnie NIO-PIB). Są to jedyne dwie publikacje w historii tego pisma, które zostały napisane wyłącznie przez polskich autorów.

Pierwsza z nich ukazała się w listopadzie 2006. Pierwszym autorem jest prof. Jarosław Reguła. W pracy tej zbadano czynniki ryzyka wystąpienia zaawansowanej neoplazji u osób zgłaszających się na badanie przesiewowe, a więc osób bez objawów ze strony jelita grubego ^[1].

Analizie poddano dane osób przebadanych w Programie Badań Przesiewowych w latach 2000-2004. W tym czasie badanie wykonano u 50 148 osób bez objawów ze strony jelita grubego w tym 43 042 osób wieku między 50 a 66 rokiem życia oraz 7 106 osób w wieku między 40 a 49 rokiem życia, którzy mieli dodatni wywiad rodzinny w kierunku raka. W całej grupie 64% stanowiły kobiety. Pełne badanie, tj. z dotarciem do kątnicy, wykonano u 45 693 (91.1%) osób.

Zaawansowaną neoplazję, zdefiniowaną jako rak lub gruczolak o średnicy co najmniej 10 mm, z dysplazją dużego stopnia, kosmkowy (villous) lub cewkowo-kosmkowy (tubulovillous), rozpoznano u 2 553 (5.9%) osób w wieku 50-66 lat i u 243 (3.4%) osób w wieku między 40-49 rokiem życia. U 416 osób rozpoznano gruczolakoraka: u 169 w stopniu I zaawansowania, u 91 w stopniu II i 111 w III stopniu zaawansowania.

Wykazano, że czynnikami związanymi z ryzykiem wystąpienia zaawansowanej neoplazji są płeć, wiek i wywiad rodzinny w kierunku raka jelita grubego.

Ryzyko wystąpienia zaawansowanej neoplazji w badaniu przesiewowym:

jest dwukrotnie wyższe u mężczyzn niż u kobiet (OR=2.08, p<0.001),
wzrasta o ok. 60% wraz z każdymi kolejnymi 5 latami życia, (50-54 vs 40-49 OR=1.64, 55-59 vs 40-49 OR=2.4, 60-66 vs 40-49 OR=2.95, p<0.0001),
jest w przybliżeniu 2 krotnie wyższe u osób, u których rozpoznano raka jelita grubego u 2 krewnych 1-go stopnia lub u jednego krewnego 1-go stopnia przed 60 rokiem życia niż u osób bez wywiadu rodzinnego w kierunku raka (OR=2.1, OR=1.87, p<0.0001, odpowiednio).
jest o 40% wyższe u osób, u których rozpoznano raka jelita grubego jednego krewnego 1-go stopnia po 60 roku życia w odniesieniu do osób bez wywiadu rodzinnego w kierunku raka (OR=1.43, p<0.0001).

W zależności od występowania raka jelita grubego w rodzinie:

u 1 na 20 lub 1 na 30 mężczyzn w wieku 40-49 oraz
u 1 na 6 lub 1 na 10 mężczyzn w wieku 60-66 bez objawów ze strony jelita grubego

rozpoznano zaawansowaną neoplazję.

W zależności od występowania raka jelita grubego w rodzinie

u 1 na 32 lub 1 na 52 kobiety w wieku 40-49 oraz
u 1 na 16 lub 1 na 19 kobiet w wieku 60-66 bez objawów ze strony jelita grubego

rozpoznano zaawansowaną neoplazję.

Powyższe wyniki mogą stanowić podstawę do weryfikacji zaleceń dotyczących wykonywania badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego.

Jeżeli u mężczyzn zalecane będzie wykonanie pierwszego badania w wieku 50 lat, to wydaje się, że granicę wieku wykonania pierwszego badania u kobiet można przesunąć do 55-60 roku życia – liczba badań, które należy wykonać, aby wykryć jedną zaawansowaną neoplazję w tych grupach jest podobna: 13 i 16 u osób z wywiadem rodzinnym w kierunku raka jelita grubego oraz 18 i 19 u osób bez wywiadu rodzinnego w kierunku raka jelita grubego.

Druga z publikacji ukazała się w maju 2010, jej pierwszym autorem jest doktor Michał F. Kamiński. W tej pracy zbadano parametry jakości badania przesiewowego mające związek z wystąpieniem raka interwałowego ^[2].

Analizie poddano dane osób przebadanych w Programie Badań Przesiewowych w latach 2000-2004, u których stwierdzono wystarczające oczyszczenie jelita przed badaniem, usunięto wszystkie znalezione polipy i w wyniku badania przesiewowego nie rozpoznano raka.
Z analizy wykluczono dane osób zbadanych przez endoskopistów, którzy w ramach programu przesiewowego wykonali mniej niż 30 badań.
Do analizy włączono 45 026 osób, średnio w wieku 55.1 lat, z których 35.7% stanowili mężczyźni. Pełne badanie, tj. badanie z dotarciem do kątnicy, wykonano u 41 552 (92.3%) osób.

Rak interwałowy zdefiniowano jako gruczolakorak jelita grubego, który pojawił się pomiędzy wykonaniem badania przesiewowego a zalecanym czasem wykonania badania kontrolnego, jednak nie później niż przed upływem 5 lat, w części jelita, która była obejrzana w trakcie badania przesiewowego. Jako parametry jakości badania zdefiniowane dla poszczególnych endoskopistów rozważano:

częstość wykrywania gruczolaków, będącą liczbą badań, w których wykryto przynajmniej 1 gruczolaka podzieloną przez liczbę wykonanych badań,
częstość wykonania badań osiągających kątnicę.

Analizowana grupa osób poddana była badaniu przez 186 endoskopistów, w tym 149 (80.1%) mężczyzn, którzy wykonali od 30 do 1 848 endoskopii. Połowa badających wykonała w ramach programu przesiewowego więcej niż 145 badań. Połowa endoskopistów wykrywała gruczolaki częściej niż u 12.2% badanych osób. Połowa endoskopistów osiągała kątnicę częściej niż w 94% wykonanych przez siebie badań.

Sumaryczny czas obserwacji grupy badanej wynosił 188 788 osobolat. W tym czasie rozpoznano 42 raki interwałowe, co daje 22.3 zdarzeń na 100 000 osobolat obserwacji. 35 (83.3%) raków interwałowych odnotowano u osób bez obciążeń rodzinnych w kierunku raka jelita grubego i 39 (92.9%) u osób, u których w trakcie badania przesiewowego nie wykryto żadnego gruczolaka.

Wykazano, że czynnikami mającymi związek w wystąpieniem raka interwałowego są wiek osoby badanej i częstość wykrywania gruczolaków przez lekarza endoskopistę.

Ryzyko wystąpienia raka interwałowego jest w obserwacji odległej jest:

wielokrotnie większe u osób w wieku 60-66 lat w porównaniu do osób w wieku 40-49 lat (OR=13.3, p=0.01)
przeszło 10-krotnie większe u osób badanych przez endoskopistów, których częstość wykrywania gruczolaków nie przekracza 20%, (15%-20% vs >20% OR=10.9, 11%-15% vs > 20% OR=10.7, < 11% vs > 20% OR=12.5%, p=0.02)

Uzyskane wyniki potwierdzają znaczenie parametru jakości jakim jest częstość wykrywania gruczolaków przez endoskopistę wykonującego badanie. Jest to czynnik mający istotny związek z wystąpieniem raka interwałowego w dalszej obserwacji. Nie potwierdzono znaczenia rokowniczego częstości wykonywania badań osiągających kątnicę.

Piśmiennictwo

1. Regula J, Rupinski M, Kraszewska E, Polkowski M, Pachlewski J, Orlowska J, Nowacki MP, Butruk E, Colonoscopy in colorectal-cancer screening for detection of advanced neoplasia. N Engl J Med 2006; 355:1863-72
2. Kaminski MF, Regula J, Kraszewska E, Polkowski M, Wojciechowska U, Didkowska J, Zwierko M, Rupinski M, Nowacki MP, Butruk E. Quality indicators for colonoscopy and the risk of interval cancer. N Engl J Med. 2010;362:1795-803

Publikacje prac nad rakiem jelita grubego i badań przesiewowych, których autorami lub współautorami są koordynatorzy Programu Badań Przesiewowych Raka Jelita Grubego w Polsce i zespół PBP

Rekomendacje europejskie i inicjatywy prac nad zmianami

Wskaźniki jakości dla pracowni endoskopowych: inicjatywa poprawy jakości Europejskiego Towarzystwa Endoskopii Przewodu Pokarmowego (ESGE).
Valori, R., Cortas, G., de Lange, T., Salem Balfaqih, O., de Pater, M., Eisendrath, P., Falt, P., Koruk, I., Ono, A., Rustemovic, N., Schoon, E., Veitch, A., Senore, C., Bellisario, C., Minozzi, S., Bennett, C., Bretthauer, M., Dinis-Ribeiro, M., Domagk, D., Hassan, C., Kaminski, M. F., Rees, C. J., Spada, C., Bisschops, R. and Rutter, M. Performance measures for endoscopy services: A European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE) quality improvement initiative. United European Gastroenterol J 2019;7:21-44.
Polipektomia i endoskopowa resekcja błony śluzowej (EMR) w jelicie grubym: kliniczne wytyczne Europejskiego Towarzystwa Endoskopii Przewodu Pokarmowego.
Ferlitsch, M., Moss, A., Hassan, C., Bhandari, P., Dumonceau, J. M., Paspatis, G., Jover, R., Langner, C., Bronzwaer, M., Nalankilli, K., Fockens, P., Hazzan, R., Gralnek, I. M., Gschwantler, M., Waldmann, E., Jeschek, P., Penz, D., Heresbach, D., Moons, L., Lemmers, A., Paraskeva, K., Pohl, J., Ponchon, T., Regula, J., Repici, A., Rutter, M. D., Burgess, N. G. and Bourke, M. J. Colorectal polypectomy and endoscopic mucosal resection (EMR): European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE) Clinical Guideline. Endoscopy 2017;49:270-297.
Wskaźniki jakości endoskopii dolnego odcinka przewodu pokarmowego: inicjatywa poprawy jakości Europejskiego Towarzystwa Endoskopii Przewodu Pokarmowego (ESGE).
Kaminski, M. F., Thomas-Gibson, S., Bugajski, M., Bretthauer, M., Rees, C. .J, Dekker, E, Hoff, G., Jover, R., Suchanek, S. and Ferlitsch, M. Performance measures for lower gastrointestinal endoscopy: a European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE) quality improvement initiative. Endoscopy 2017;49:378-397.
Systemy raportowania w endoskopii przewodu pokarmowego: wymagania i standardy ułatwiające poprawę jakości: oświadczenie Europejskiego Towarzystwa Endoskopii Przewodu Pokarmowego.
Bretthauer, M., Aabakken, L., Dekker, E., Kaminski, M. F., Rosch, T., Hultcrantz, R., Suchanek, S., Jover, R., Kuipers, E. J., Bisschops, R., Spada, C., Valori, R., Domagk, D., Rees, C. and Rutter, M. D. Reporting systems in gastrointestinal endoscopy: Requirements and standards facilitating quality improvement: European Society of Gastrointestinal Endoscopy position statement. United European Gastroenterol J 2016;4:172-6.
Europejski Kodeks Walki z Rakiem – 4 edycja – badania przesiewowe.
Armaroli, P., Villain, P., Suonio, E., Almonte, M., Anttila, A., Atkin, W. S., Dean, P. B., de Koning, H. J., Dillner, L., Herrero, R., Kuipers, E. J., Lansdorp-Vogelaar, I., Minozzi, S., Paci, E., Regula, J., Tornberg, S. and Segnan, N. European Code against Cancer, 4th Edition: Cancer screening. Cancer Epidemiol 2015;39 Suppl 1:S139-52.

Badania naukowe

Wpływ małej objętości w porównaniu do dużej objętości przygotowania jelita do badania na zgłaszalność na kolonoskopię przesiewową: randomizowane badanie w dziedzinie zdrowia publicznego.
Pisera, M., Franczyk, R., Wieszczy, P., Polkowski, M., Rupinski, M., Chaber-Ciopinska, A., Kotowski, B., Kula, Z., Kielek, S., Buszkiewicz, M., Rupinska, M., Kobiela, J., Kaminski, M. F. and Regula, J. The impact of low- versus standard-volume bowel preparation on participation in primary screening colonoscopy: a randomized health services study. Endoscopy 2019;51:227-236.
Modyfikowalne czynniki związane z bólem zgłaszanym przez pacjenta podczas i po kolonoskopii skriningowej.
Bugajski, M., Wieszczy, P., Hoff, G., Rupinski, M., Regula, J. and Kaminski, M. F. Modifiable factors associated with patient-reported pain during and after screening colonoscopy. Gut 2018;67:1958-1964.
Związek otyłości ze znaleziskami w czasie kolonoskopii przesiewowej w dużym badaniu populacyjnym.2017
Kobiela J, Wieszczy P, Regula J, and Kaminski M. F. Association of obesity with colonic findings in screening colonoscopy in a large population-based study. United European Gastroenterol J 2018;6:1538-1546.
Zwiększenie częstość wykrywania gruczolaków jelita grubego zmniejsza ryzyka zachorowania i śmierci na raka jelita grubego.
Kaminski, M. F., Wieszczy, P., Rupinski, M., Wojciechowska, U., Didkowska, J., Kraszewska, E., Kobiela, J., Franczyk, R., Rupinska, M., Kocot, B., Chaber-Ciopinska, A., Pachlewski, J., Polkowski, M. and Regula, J. Increased Rate of Adenoma Detection Associates With Reduced Risk of Colorectal Cancer and Death. Gastroenterology 2017;153:98-105.
Częstość wykrywania polipów ząbkowanych i zespołu polipowatości ząbkowanej w kohortach skriningu raka jelita grubego: przegląd Europejski.
JEG, I. Jspeert, Bevan, R., Senore, C., Kaminski, M. F., Kuipers, E. J., Mroz, A., Bessa, X., Cassoni, P., Hassan, C., Repici, A., Balaguer, F., Rees, C. J. and Dekker, E. Detection rate of serrated polyps and serrated polyposis syndrome in colorectal cancer screening cohorts: a European overview. Gut 2017;66:1225-1232.
Badania przesiewowe raka jelita grubego za pomocą kolonoskopii: randomizowane badanie kliniczne.
Bretthauer, M., Kaminski, M. F., Loberg, M., Zauber, A. G., Regula, J., Kuipers, E. J., Hernan, M. A., McFadden, E., Sunde, A., Kalager, M., Dekker, E., Lansdorp-Vogelaar, I., Garborg, K., Rupinski, M., Spaander, M. C., Bugajski, M., Hoie, O., Stefansson, T., Hoff, G. and Adami, H. O. Population-Based Colonoscopy Screening for Colorectal Cancer: A Randomized Clinical Trial. JAMA Intern Med 2016;176:894-902.
Ponowne zaproszenie na kolonoskopię przesiewową – randomizowane badanie kontrolne wpływu listu przypominającego i spotkania edukacyjnego na zgłaszalność osób, które nie odpowiedziały na pierwotne zaproszenie na kolonoskopię przesiewową.
Pisera, M., Kaminski, M. F., Kraszewska, E., Rupinski, M. and Regula, J. Reinvitation to screening colonoscopy: a randomized-controlled trial of reminding letter and invitation to educational meeting on attendance in nonresponders to initial invitation to screening colonoscopy (REINVITE). Eur J Gastroenterol Hepatol 2016;28:538-42.
Trening liderów pracowni endoskopowych w celu poprawy częstości wykrywania gruczolaków podczas kolonoskopii przesiewowej – badanie randomizowane.
Kaminski, M. F., Anderson, J., Valori, R., Kraszewska, E., Rupinski, M., Pachlewski, J., Wronska, E., Bretthauer, M., Thomas-Gibson, S., Kuipers, E. J. and Regula, J. Leadership training to improve adenoma detection rate in screening colonoscopy: a randomised trial. Gut 2016;65:616-24.
Projekt Polskiego Programu Badań Przesiewowych Raka Jelita Grubego: randomizowane badanie w dziedzinie zdrowia publicznego.
Kaminski, M. F., Kraszewska, E., Rupinski, M., Laskowska, M., Wieszczy, P. and Regula, J. Design of the Polish Colonoscopy Screening Program: a randomized health services study. Endoscopy 2015;47:1144-50.

Prace poglądowe

Jak zapewnić pozyskanie pacjentów do programu badań przesiewowych raka jelita grubego i nadzór w twojej praktyce.
Hassan C., Kaminski M.F., Repici A. How to Ensure Patient Adherence to Colorectal Cancer Screening and Surveillance in Your Practice. Gastroenterology 2018;155:252-257.
Wykrywalność gruczolaków i ryzyko raka jelita grubego.
Wieszczy P., Regula J., Kaminski M.F. Adenoma detection rate and risk of colorectal cancer. Best Pract Res Clin Gastroenterol 2017;31:441-446.
Nadzór nad rakiem jelita grubego w praktyce gastroenterologicznej.
Kaminski M.F., Bretthauer M. Cancer surveillance in gastroenterology practice. Best Pract Res Clin Gastroenterol 2016;30:853-854.